St. Gerstmann, nawiązując do dialektycznej teorii rozwoju, pojmuje proces kształtowania się osobowości jako doskonalenie się’ odpowiednich struktur organizmu i ich funkcji w aspekcie ilościowym i jakościowym. Rozwój ilościowy polega przede wszystkim na mnożeniu się w miarę postępującego procesu ontogenezy układów elementarnych wchodzących w skład osobowości. Każdy z układów (układ funkcji poznawczych, emocjonalno zasileniowych, kontrolno-regulacyjnych, doświadczeń, funkcji twórczych, programów i układ wykonawczy) wykonuje coraz więcej funkcji, tworzy układy subelementame. Stosunkowo najpóźniej rozwijają się układy funkcji kontrolno-regulacyjnych i funkcji twórczych. Rozwój obejmuje także połączenia między wszystkimi układami struktury. Koniecznym skutkiem ilościowego doskonalenia się funkcji psychicznych organizmu jest postępujący równocześnie rozwój jakościowy. Polega on na coraz bardziej szczegółowym, dokładniejszym i wierniejszym odzwierciedleniu rzeczywistości, co‘ daje możliwość lepszej orientacji w środowisku, pewniejszą wiedzę o świecie, większą skuteczność działania. Jednym z głównych warunków tak pojętego rozwoju jest aktywna działalność jednostki, rzeczywiste kontakty z otoczeniem, rozwiązywanie określonych zadań.