Próby ujęcia fenomenu osobowości miały różny charakter. Część definicji to typowe definicje operacyjne zawierające umowne określenie pojęcia osobowości adekwatne do opracowanych narzędzi (H. J. Eysenck, R.B. Cattell). Inne można nazwać definicjami opisowymi; mają one bowiem charakter opisującego wyliczenia elementów konstytutywnych osobowości (M. Kreutz, B. M. Tiepłow, N. D. Lewitów, S. L. Rubinsztejn). Jeszcze inne to definicje dyskryminacyjne. Ich autorzy usiłują określić za ich pomocą to, co stanowi wyróżniającą cechę osobowości jako takiej, wskazać na jej specyficzną organizację, dynamizm i pełnione funkcje (G. W. Allport, J. Reykowski). Szczegółowa treść definicji zależy od orientacji filozoficznej i psychologicznej autora. Spotykamy określenia „metafizyczne”, normatywne (czy tzw. pedagogiczne) i empiryczne w ściślejszym tego słowa znaczeniu. Wszystkie one zawierają przy tym pewne elementy wspólne, a mianowicie akcentują, iż osobowość to jakaś całość, jedność niepowtarzalna będąca indywidualnym sposobem istnienia jednostki.
G. de Montmollin \ zbierając fakty uznawane powszechnie za właściwości wyróżniające osobowość spośród innych zjawisk, wymienia takie, jak całość, indywidualność, jedność, stałość i odniesienie do konkretnego zachowania. Zasadnicze różnice między rozmaitymi próbami zdefiniowania i opisu osobowości dają się sprowadzić eto różnic poglądowy na temat rodzaju i zakresu zjawisk, jakie ona obejmuje, ich wewnętrznej struktury, sposobu organizacji i funkcjonowania. Do najczęściej spotykanych ujęć osobowości należy opis jej struktury w kategoriach cech lub właściwości rozumianych różnie zależnie od etapu rozwoju psychologicznej wiedzy. Na gruncie psychologii klasycznej pojęcie osobowości było bardzo bliskie pojęciom charakteru i temperamentu. Określano więc osobowość poprzez wskazanie charakterystycznych właściwości woli i emocji, jako głównych wyznaczników indywidualnego zachowania. Niektórzy autorzy (N. D. Lewitów, B. M. Tiepłow) włączali w zakres tego pojęcia także cechy uzdolnień i zainteresowań jednostki. Traktowano tu osobowość jako zespół różnorodnych cech opisujących wiele zakresów indywidualnego zachowania człowieka. Współczesne teorie dyferencjalne charakteryzują osobowość podobnie. Całą jej strukturalną złożoność sprowadzają one do pewnej liczby wymiarów, będących wyrazem powszechnie występujących różnic indywidualnych oraz współzależności między nimi. O ile teoria cech jest przy tym klasyfikacją jednostek według tego, w jakim stopniu mogą być scharakteryzowane przez pewną liczbę cech i umieszczone na pewnej liczbie skal względnie uporządkowanych, o tyle teoria typów klasyfikuje jednostki umieszczając je w jednym z kilku najbardziej znamiennych modeli zachowań.