Ta skomplikowana organizacja rozwija się w rezultacie nacisku potrzeb wewnętrznych (zmuszających jednostkę do uczenia się sposobów ich zaspokajania) oraz nacisku stopniowo interioryzowanych wymagań zewnętrznych zawartych w regułach i przepisach zachowania. Powstawaniu ogólnych nastawień sprzyja powtarzanie się pewnych elementów rzeczywistości lub własnych sposobów zachowania, istnienie kar i nagród ukierunkowujących i utrwalających funkcjonowanie mechanizmu utożsamiania się ze wzorami (przejmowanie dążeń i oczekiwań) oraz aktywnego przeobrażania treści przyswojonych (generalizacja, uzupełnianie braków, tworzenie nowych powiązań i organizacji, swoista transformacja wielu różnorodnych oddziaływań zmierzające do większej spójności wewnętrznej i do idealizacji).
Osobowość organizuje się stopniowo i zawiera różne warstwy budowane historycznie wokół pewnych punktów węzłowych (przede wszystkim zaś wokół osób znaczących, ról pełnionych, powtarzających się sytuacji i zdarzeń o wyjątkowej sile). Ostateczny kształt osobowości nadają role aktualnie pełnione, relacje z innymi i perspektywy przemian osobowości.