Większość jednak wskazuje na ważne przemiany jakościowe. Przyrost ilościowy oznacza przy tym bądź wzrost liczby uczuć, potrzeb, systemów, nawyków czy technik adaptacyjnych, bądź rozszerzanie się przestrzeni psychologicznej, bądź też nasilenie się pewnych możliwości w postaci wzrostu świadomości, autonomii, kontroli. Ten rodzaj zmian zdaje się nie być jedyny. To, co w większości opracowań wybija się na plan pierwszy, to istotne zmiany jakościowe będące zazwyczaj podstawą diagnozy postępów rozwoju i wyodrębniania jego głównych etapów. Mieliśmy jednak możność zauważyć, że sprawa komplikuje się już przy próbie określenia formalnego charakteru, znamiennych dla osiągania coraz wyższych etapów rozwoju, zmian jakościowych. Opisuje się je bowiem w bardzo różnych terminach i to bez ścisłego określenia zakresu zjawisk, jakich dotyczą. Mówi się więc: o pojawieniu się, wyłanianiu nowych elementów w psychice dziecka, o tworzeniu wyższych form zjawisk już wcześniej obserwowanych (zazwyczaj o wyższym stopniu złożoności), o wyodrębnianiu się pewnych elementów, o selektywnym ukierunkowaniu całości, o wybiórczej specjalizacji, o utrwalaniu się pewnych struktur, o wzrastającej stabilizacji, o zmianach sfery wiodącej, zmianach zasad funkcjonowania, o postępujących procesach różnicowania, hierarchizacji i integracji, czyli strukturalizacji i organizacji wewnętrzne.