Bardziej bezpośrednio z rozwojem osobowości jako takiej wiąże się fakt tworzenia się, wzbogacania i organizacji złożonych struktur treściowych zapełniających stopniowo świat wewnętrzny jednostki. Mówi się o nich w terminach: nabywania wiedzy, tworzenia wewnętrznej reprezentacji rzeczywistości, kumulowania doświadczeń, powstawania schematów percepcyjno poznawczych, sieci poznawczej, sieci wartości, sieci operacyjnej, technik adaptacyjnych itp. Do tej kategorii zjawisk zdają się najlepiej pasować takie formalne charakterystyki rozwoju, jak tworzenie się, przyrost ilościowy, wzbogacanie, poszerzanie granic osobowości, utrwalanie, porządkowanie, strukturalizacja. Nie wszystko przy tym, co w toku nabywania doświadczeń ulega zakodowaniu, utrwaleniu i strukturalizacji, ma tę samą jakość i to samo osobowo twórcze znaczenie. Świadczy o tym już sama różnorodność używanych w stosunku do wewnętrznych treści psychicznych określeń. Naszym zdaniem jakość tego, co tworzy świat wewnętrzny jednostki, zmienia się wraz z wiekiem. Początkowo jego główny składnik stanowią związki warunkowe między różnorodnymi bodźcami wewnętrznymi i zewnętrznymi łączące sferę wrażeń, popędów i emocji bez udziału świadomości i intelektualnego ujmowania. Na dalszych etapach rozwoju tworzą się już uświadamiane, choć nie ustrukturalizowane logicznie i pojęciowo, całości przeżyciowe w postaci synkretycznych obrazów powiązanych z pewnymi globalnymi oczekiwaniami i niejasnymi poczuciami.