Każda teoria ma w sobie coś przekonującego, zwraca uwagę na nowe, zaniedbane przez inne teorie aspekty i mechanizmy osobowego rozwoju. Obserwując ewolucję teorii osobowości zauważyć można pewne charakterystyczne trendy. Najogólniej można sformułować twierdzenie, iż sposób pojmowania człowieka pozostaje w ścisłym związku z aktualnymi tendencjami filozofii. Nagromadzona wiedza psychologiczna sprawia, iż do sporadycznych należą koncepcje ortodoksyjnie je- dnoczynnikowe, uznające jeden rodzaj faktów czy dynamizm za wystarczający punkt wyjścia do opisu całości zjawisk (np. dynamizm popędów czy stymulacji zewnętrznej). Rzadkość też stanowi przekonanie o deterministycznym wyznaczaniu osobowości przez czynniki wrodzone lub zewnętrznie działające bodźce. Powszechnym zjawiskiem jest uznanie wielości czynników i mechanizmów odpowiedzialnych za rozwój osobowości oraz uznanie istotnej roli, wolnego od sił determinizmu, „ja” jednostki w procesie jej formowania.