Na zmianie rodzaju i zakresu norm, którym jednostka podlega, a także na przeobrażeniu stosunków w sieci poznawczej. W obrębie tej sieci znajduje się reprezentacja „ja” mającego ustabilizowane położenie w przestrzeni psychologicznej. Wartość „ja” wzrasta dzięki doświadczeniu a- probaty otoczenia i efektywności funkcji struktury „ja” (zwłaszcza kontroli). Wyższe od realnego położenie w sieci wartości ma „ja — idealne”. W toku normalnego rozwoju pozycja „ja” stabilizuje się, maleją wahania w zakresie poczucia własnej wartości.
Sieć wartości pełni funkcję generatora antycypacji, stanowi model odniesienia dla nowych informacji pozwalając na lepszą orientację. Jest warunkiem i zasadą ewaluacji, generatorem motywacji i sterowania. Z sieci wartości wyodrębnia się stopniowo sieć operacyjna (SO) narzędzie regulacji odpowiedzialne za odbiór i przetwarzanie informacji oraz programowanie czynności. Sieć operacyjna dostarcza środków orientacyjnych i wykonawczych dla potrzeb mechanizmów popędowo-emocjonalnych, potrzeb „ja” i sieci wartości. Zawiera ona wiadomości, nawyki, system operacji i intelekt z subsystemem mowy. Materiał jest w niej zorganizowany według porządku logicznego i historycznego, a nie według wartości. Funkcję sieci operacyjnej stanowi generowanie przewidywań i programów.
Rozwój polega na wzroście wiedzy, coraz lepszym jej zróżnicowaniu i koordynacji, wzroście obiektywizmu (dzięki oddzieleniu sieci wartości od sieci operacyjnej), na tworzeniu się coraz bardziej złożonych reguł transformacji aż do operacji formalnych, na tworzeniu się rozległych i znaczących układów funkcjonalnych. Współdziałanie mechanizmów popędowo-emocjonalnych, sieci wartości, sieci operacyjnej i struktury „ja” umożliwia wypracowanie określonych technik adaptacyjnych zapewniających równowagę całości.
