Ze względu na fakt stopniowego dojrzewania „ja” wraz z rozwojem jednostki oraz duże różnice indywidualne w zakresie rozwojowych profilów funkcję „ja” można diagnozować w zakresie: poziomu samo orientacji, tj. poziomu wglądu i orientacji w otoczeniu, czyli rozeznania jednostki we własnych właściwościach, dynamizmach, ich wewnętrznej organizacji, w swoich przeżyciach i zachowaniach oraz ich relacji do świata zewnętrznego;
terystykę funkcjonowania w jednym tylko momencie czasowym lub pojedynczej sytuacji. Jakkolwiek każde aktualne zachowanie wyraża osobowość jako całość, to jednak przez fakt ścisłego związku z aktualną jednostkową sytuacją nie pozwala na jej pełną i trafną diagnozę.
Z istoty swej osobowość ma wymiar czasowy (staje się i trwa w toku całego życia jednostki), może być opisana tylko na matrycy wielu różnorodnych sytuacji (jako całość jest odpowiedzią na całość sytuacji). Tworząc się, rozwijając, doskonaląc i przeorganizowując w kontakcie z obiektywną rzeczywistością, zmienia się jako całość, w wyniku czego poszczególne elementy zachowania otrzymują wciąż nowe znaczenie.