Kolejny etap stanowi strukturalizacja poznawcza nowo przeżywanej rzeczywistości, a w pewnym stopniu tego, co zostało dawniej przeżyte w kategoriach pojęciowych i porządku logicznym. Ostatni etap przynosi zazwyczaj globalny odbiór doświadczenia i jego rejestrację na matrycy wcześniej utworzonych związków poznawczo-emocjonalno dążeniowych i behawioralnych. A zatem wewnętrzne struktury treściowe zapełniające przestrzeń psychologiczną wydają się bardzo zróżnicowane. Jedne z […]

Bardziej bezpośrednio z rozwojem osobowości jako takiej wiąże się fakt tworzenia się, wzbogacania i organizacji złożonych struktur treściowych zapełniających stopniowo świat wewnętrzny jednostki. Mówi się o nich w terminach: nabywania wiedzy, tworzenia wewnętrznej reprezentacji rzeczywistości, kumulowania doświadczeń, powstawania schematów percepcyjno poznawczych, sieci poznawczej, sieci wartości, sieci operacyjnej, technik adaptacyjnych itp. Do tej kategorii zjawisk zdają […]

W rezultacie wzajemnej modyfikacji rozwijających się a sprzężonych funkcji psychomotorycznych oraz dwustronnych związków zachodzących między ich dojrzewaniem i dojrzewaniem osobowości dochodzi do zmian bardziej złożonych sposobów zachowania dziecka. Zmiany tego rodzaju mogą być określane w kategoriach osiągania dojrzałości intelektualnej, uczuciowej i moralnej. Adekwatne dla ich opisu są terminy: wzbogacanie, różnicowanie, pojawianie się wyższych, bardziej złożonych […]

Za najbardziej pierwotne naukowo uchwytne podłoże osobowości można uznać ogólną strukturę somato fizjologiczną jednostki, a w jej ramach przede wszystkim układ nerwowy. Wtórny w stosunku do niego element bazy osobowej, a tym samym bliższy osobowości, jest obszar zjawisk psychomotorycznego funkcjonowania wyrażającego się w procesach poznawania rzeczywistości, emocjonalnego jej odczuwania, popędowego ukierunkowania i behawioralnego reagowania. Rozwój bazy […]

Wydaje się, iż dla uzyskania możliwości odpowiedzi na powyższe pytania konieczne jest dokonanie pewnych rozróżnień nawiązujących do zaproponowanej przez nas koncepcji osobowości. Chodzi mianowicie o odróżnienie tego, co stanowi pierwotną bazę wyjściową rozwoju osobowości, od tego, co należy bezpośrednio do jej struktury. Brak tego rozróżnienia w większości teorii sprawia, iż specyfika rozwojowych przemian osobowości ulega […]

Łączy je przy tym zazwyczaj z jedną sferą uznaną za wiodącą, określającą rozwój całej osobowości. Tak robią — jak zwróciliśmy już uwagę—przedstawiciele szkoły psychoanalitycznej, reprezentanci teorii potrzeb, teorii kulturowych czy teorii poznawczych, nie prezentując bynajmniej jednolitego punktu widzenia ani na formalny charakter zmian, ani na rodzaj sfery wiodącej (przy założeniu, że taka istnieje). W rezultacie nie […]

Większość jednak wskazuje na ważne przemiany jakościowe. Przyrost ilościowy oznacza przy tym bądź wzrost liczby uczuć, potrzeb, systemów, nawyków czy technik adaptacyjnych, bądź rozszerzanie się przestrzeni psychologicznej, bądź też nasilenie się pewnych możliwości w postaci wzrostu świadomości, autonomii, kontroli. Ten rodzaj zmian zdaje się nie być jedyny. To, co w większości opracowań wybija się na plan pierwszy, […]

W pierwszych pracach opisuje on proces rozwoju osobowości w kategoriach tworzenia się mechanizmów regulacji, rozwoju i hierarchizacji struktur aż do wytworzenia ogólnych nastawień jako centralnych regulatorów zachowania. Nowsza koncepcja ujmuje rozwój wielostronnie: jako proces doskonalenia się podsystemu pierwotnych mechanizmów emocjonalno-po- pędowych (wzbogacanie, różnicowanie, wyodrębnianie i integracja); tworzenia się, stabilizacji i hierarchizacji sieci wartości; wyodrębnienia, wzbogacania i […]