Istnieją dane o tym, że okresy rozwojowe nie są także równoważne pod względem jakości dokonujących się zmian. I tak wiek przedszkolny uważa się zazwyczaj za okres i oz woj u uczuciowego, wiek szkolny za szczególny etap rozwoju intelektu i woli, okres dojrzewania za czas rozwoju społecznego i moralnego. Jak zmiany tego typu odbijają się na […]

Wymienia się 1, 2, 3, 4, 8 momentów kryzysowych lub mówi o ciągle kryzysowym charakterze przemian i konflikcie jako stałym motorze rozwoju. Najpowszechniej za zdecydowanie krytyczny okres uznaje się lata 3—5 oraz okres dojrzewania rozpoczynający się ok. dwunastego roku życia. Czasami moment krytyczny widzi się także w latach 7—9. Zazwyczaj jednak okres między 6—12 rokiem uznawany […]

W których jednostka funkcjonuje zupełnie inaczej. Nie są one rezultatem zmian ilościowych ani nawet efektem pojawienia się jakościowo nowych wyższych struktur, ale przejściem dziecka do funkcjonowania w całkowicie odmienny sposób. Zmiany te są na tyle jasne, że możliwe staje się opisanie rozwoju osobowości w wyraźnie wyodrębnionych etapach czy stadiach. Przy tym dla jednych autorów przejście […]

Jak mieliśmy możność zauważyć, nie tylko w zakresie poglądów na istotę rozwojowego procesu, ale także w opisie jego przebiegu nie ma zasadniczej zgodności. Mamy tu do czynienia z pełną gamą rozbieżności. Część teorii przedstawia rozwój jako proces ciągłego wzrostu ku coraz dojrzalszemu funkcjonowaniu. Tak widzą ten problem przedstawiciele teorii motywacji, teorii ról społecznych, teorii uczenia się. Podobnie […]

„ja” sprawia, iż w kolejnych fazach rozwoju zmienia się sposób organizacji osobowej struktury. Zmiany danych orientujących (tj. informacji o sobie, świecie zewnętrznym i własnej relacji z nim), ukierunkowujących celów i zasad regulacji doprowadzają do bezpośrednich transformacji osobowości jako całości. Określić je można jako przeorganizowywanie struktury, wzrost hierarchizacji wewnętrznej, osiąganie wyższych poziomów organizacji. Każda taka reorganizacja […]

Jakie ogólny rozwój psychiczny i wpływ środowiska oddają do dyspozycji „ja” jednostki. Dojrzewanie poszczególnych dynamizmów aż do poziomu, w którym stają się zdolne wyznaczać dużą część zachowań jednostki stanowi jak wiemy warunek i stymulator dojrzewania funkcji „j a”. Dzięki ich rozwojowi uzyku- je ono nowe możliwości świadomego wyodrębnienia z zastanej rzeczywistości zewnętrznej i wewnętrznej, precyzyjniejszego sa- […]

Utworzenie się wymienionych dynamizmów pozostaje w ścisłym związku z faktem istnienia złożonych struktur poznawczo-emocjonalno-dążeniowych. Ich rozwój doprowadza do stopniowego pojawiania się na tle pierwotnych dynamizmów (fizjologicznych potrzeb oraz dynamizmu aktywności eksploracyjno-ćwiczącej) wrażliwości na bodźce interakcyjne, uwrażliwienia na prawa logiczne i w końcowym etapie na wartości moralne. Dzięki tym nowym jakościom dziecko przechodzi stopniowo na sposób […]

Nie ma więc nigdy charakteru procesu pobierania, kumulowania i organizacji informacji w ich jedynie poznawczym znaczeniu. Z natury rzeczy jest obciążony emocjonalnie, wiązany z różnego typu wzmocnieniami. Stąd też w tych zakresach daleko bardziej niż przy nabywaniu wiedzy i umiejętności innego rodzaju dochodzi do wytwarzania się od razu silnych powiązań treści poznawczych z określonymi stanami […]