Teoria motywacji sprowadza go do rozwoju popędów i potrzeb. Ich zmiany ilościowe i jakościowe doprowadzają do pojawienia się motywów wtórnych w postaci potrzeb psychologicznych, społecznych, estetycznych etycznych i in. K. Obuchowski za istotny przejaw rozwoju uznaje dojrzewanie motywacji i przemianę zasady jej funkcjonowania z emocjonalnej w realistyczną. Teoria ról ujmuje osobowe dojrzewanie w kategoriach przyswajania sobie przez […]

Dokonane w poprzednim rozdziale skrótowe przedstawienie wybranych koncepcji rozwoju osobowości wydaje się wystarczająco pokazywać ogromną rozmaitość spojrzeń na istotę rozwojowego procesu. Spróbujmy zwięźle przypomnieć prezentowane tam poglądy na charakter przemian prowadzących do uformowania się osobowości dojrzałej, a potem poddać je nieco dokładniejszej analizie. Jak pamiętamy, psychoanaliza Freudowska za zasadniczy przejaw, istotę i punkt docelowy osobowego rozwoju uznaje […]

Z przekonania o ścisłej zależności kształtu osobowości jednostki od rodzaju jej przeszłego doświadczenia, na rzecz uznania osobo twórczej roli dalekosiężnych celów, ku którym jednostka skierowuje swoją aktywność. Za cenną zdobycz teorii osobowości należy uznać także widzenie jej w nierozerwalnym związku i wzajemnym przenikaniu się ze światem zewnętrznym. Istnienie powyższych tendencji nie oznacza bynajmniej, iż ujęcia tego […]

Każda teoria ma w sobie coś przekonującego, zwraca uwagę na nowe, zaniedbane przez inne teorie aspekty i mechanizmy osobowego rozwoju. Obserwując ewolucję teorii osobowości zauważyć można pewne charakterystyczne trendy. Najogólniej można sformułować twierdzenie, iż sposób pojmowania człowieka pozostaje w ścisłym związku z aktualnymi tendencjami filozofii. Nagromadzona wiedza psychologiczna sprawia, iż do sporadycznych należą koncepcje ortodoksyjnie je- dnoczynnikowe, uznające […]

Na zmianie rodzaju i zakresu norm, którym jednostka podlega, a także na przeobrażeniu stosunków w sieci poznawczej. W obrębie tej sieci znajduje się reprezentacja „ja” mającego ustabilizowane położenie w przestrzeni psychologicznej. Wartość „ja” wzrasta dzięki doświadczeniu a- probaty otoczenia i efektywności funkcji struktury „ja” (zwłaszcza kontroli). Wyższe od realnego położenie w sieci wartości ma „ja […]

Struktura „ja” (SJ). „Ja” cechuje aktywność i świadomość, dzięki czemu jest ono polem ciągłej syntezy informacji i podstawą poczucia podmiotowości. Jego funkcja realizuje pewne specyficzne potrzeby, takie jak potrzeba tożsamości (integralności), bezpieczeństwa (kontroli) i własnej wartości. Integracja, jakiej ono dokonuje, jest początkowo integracją proprioreceptywną. Z czasem, od trzeciego roku życia, dochodzi do wyższych form integracji […]

J. Reykowski i najnowsza jego koncepcja zdaje się wykorzystywać zdobycze większości znanych aktualnie teorii osobowości. W porównaniu z pierwotnym modelem osobowości uwzględnia w większej mierze Piagetowską teorię rozwoju poznania, w większym stopniu niż poprzednia docenia rolę wartości jako czynnika osobowotwórczego, rozpracowuje rozwój struktury „ja”. Początkowo funkcjonowanie dziecka możliwe jest dzięki istnieniu tzw. pierwotnych struktur regulacyjnych, którymi […]

A. Lewicki opisuje proces rozwoju jako kształtowanie się standardów regulacji zachowań dzięki stopniowej interioryzacji standardów społecznych, czyli tzw. proces socjalizacji. Rozpoczyna się on zaraz po urodzeniu i stanowi istotę wychowania. Zasadnicze znaczenie ma początkowo sam tryb życia narzucony dziecku (np. stały reżim karmienia, snu i czuwania). W miarę dojrzewania coraz większą rolą zaczyna odgrywać przekazywanie […]